Oorsprong Halloween

Gisteravond was het weer zover,  in de Verenigde Staten en Canada gingen weer miljoenen kinderen de deuren langs voor de jaarlijkse trick-or-treat op Halloween. Halloween wordt elk jaar op 31 oktober gevierd, aan de vooravond van de christelijke feestdag Allerheiligen. Maar wist je ook dat Halloween Keltische en christelijke invloeden bevat, die eeuwen teruggaan?

De naam Halloween werd voor het eerst gebruikt in het 16e eeuwse Schotland. Halloween is een verbastering van All Hallows’ Even, de avond voor Allerheiligen. De naam werd dus pas zo’n 400 jaar geleden voor het eerst gebruikt, maar de oorsprong van Halloween dateert terug tot rond het begin van de christelijke jaartelling.

Samhain

Halloween is voortgekomen uit het Keltische feest Samhain. De Kelten in Ierland en Groot-Brittannië vierden dit feest op 31 oktober op de Keltische variant van oudejaarsdag. Op 1 november eindigde het oogstseizoen en begon de winter, en daarmee het nieuwe jaar. Met de oogst in de graanschuur en het vee in de stal was het tijd voor een feest. Om het einde van het jaar te vieren staken de Kelten grote vreugdevuren aan en voerden zij verschillende rituelen uit, waarbij waarschijnlijk mensen werden geofferd.

Zielen van de overledenen

Naast dit oogstfeest geloofden de Kelten ook dat op Samhain de ‘deur’ naar de onderwereld een klein stukje openstond, waardoor het voor de zielen van de doden, en andere wezens zoals feeën, mogelijk was om naar onze wereld te komen. Om deze zielen te eren werden grote feestmalen gegeven, waarbij plekken vrij werden gehouden voor de overledenen. Naast de zielen van de overledenen konden op deze dag ook slechte wezens als demonen door de deur komen, waar de Kelten zich tegen moesten beschermen door deze slechte wezens af te schrikken. Hier komt waarschijnlijk de traditie vandaan dat mensen zich verkleden op Halloween.

Christelijke invloeden op Halloween

Het feest van Samhain mengde zich in de 9e eeuw na de komst van zendelingen in Ierland en Groot-Brittannië met het christelijke Allerheiligen. Allerheiligen was in 609 ingevoerd door paus Bonifatius IV om alle christelijke heiligen te eren. Het feest werd eerst op 13 mei gevierd, maar deze datum werd in 835 door paus Gregorius IV veranderd naar 1 november. Allerheiligen wordt op 2 november gevolgd door Allerzielen, waarop de overledenen worden herdacht. Dit droeg verder bij aan de connectie van Halloween met de doden en het ´enge´ imago dat de feestdag heeft.

Oorsprong van trick-or-treat

Het is niet helemaal duidelijk waar het trick-or-treaten precies vandaan komt. Zowel de Kelten als de christenen kenden gebruiken die hier een beetje op leken. Tijdens Samhain trokken Keltische jongens langs de deuren om hout voor de vreugdevuren op te halen, waar later ook vaak eten bij gegeven werd. De christenen bakten aan de vooravond van Allerheiligen en Allerzielen zogenaamde zielenkoeken. Groepen kinderen en armen trokken dan langs de deuren om deze koeken te verzamelen. Elke gegeten koek stond voor een ziel die bevrijd werd uit het vagevuur en zijn weg naar de hemel vond.

Verspreiding naar Amerika

De verspreiding van Halloween naar de Verenigde Staten en Canada vond pas zo’n 150 jaar geleden plaats. Het feest kwam in de 19e eeuw mee met de grote aantallen immigranten uit Ierland en Schotland. Nadat de viering van Halloween in de tweede helft van de 19e eeuw vooral beperkt bleef tot de immigrantengemeenschappen, verspreidde het feest zich in het eerste decennium van de 20e eeuw in alle lagen van de bevolking. Uit Amerika komt ook de traditie om pompoenen uit te hollen voor Halloween. De Kelten kenden een soortgelijk gebruik van het uithollen van rapen, maar de Noord-Amerikaanse pompoenen waren hier veel geschikter voor. Onder invloed van de Amerikaanse cultuur verspreidt het feest zich tegenwoordig alsmaar verder over de wereld. In Europa wordt Halloween steeds groter gevierd en ook in gebieden in Zuid-Amerika en Azië begint Halloween aan populariteit te winnen. Het feest is ook deels vergelijkbaar met het Mexicaanse Día de los Muertos, de Dag van de Doden, dat op 1 november wordt gevierd.