Hou houdbaar is het werk van Harry Mulisch?

Hoe houdbaar is het werk van Harry Mulisch? Tien jaar na zijn dood scoort de schrijver nog altijd goed, al lijken zijn symboliek en zijn vrouwelijke personages ietwat achterhaald.

Als een auteur sterft, sterft vaak ook zijn publiek. Harry Mulisch onttrekt zich tot dusver aan die wetmatigheid. Tien jaar na zijn dood, op 30 oktober 2010, wordt hij nog steeds verrassend veel gelezen. Dat geldt niet voor zijn hele oeuvre, maar een paar boeken lijken de tand des tijds te doorstaan.

Vooral zijn bestsellers ‘De Aanslag’ (1982) en ‘De ontdekking van de hemel’ (1992) verkopen nog goed, zegt uitgeverij De Bezige Bij. De andere leverbare titels – ‘Siegfried’, ‘De zaak 40/61’, ‘Het stenen bruidsbed’, ‘De elementen’, ‘De procedure’ en ‘Twee vrouwen’ – zakken wat in.

Fysieke en onlinebibliotheken tonen grofweg hetzelfde beeld. Landelijk wordt Mulisch elke dag nog tientallen keren uitgeleend, meldt de Koninklijke Bibliotheek. De Openbare Bibliotheek in Amsterdam telde vorig jaar 731 Mulisch-uitleningen. De Aanslag blijft veruit zijn meest geleende roman.

Op de leeslijst

Ook onder middelbare scholieren is de auteur nog springlevend. Jeroen Dera, letterkundige aan de Nijmeegse Radboud Universiteit, bestudeerde drie jaar geleden de leeslijst van ruim 1600 havo- en vwo-scholieren. In de top-30 van populairste boeken had Mulisch maar liefst drie noteringen. De Aanslag, gelezen door een kwart van de leerlingen, prijkte hoog bovenaan op de tweede plaats. Daarna volgden Twee vrouwen (19de plaats) en Siegfried (gedeeld 30ste).

De aanhoudende populariteit van deze Mulisch-titels in het onderwijs valt goed te verklaren. Dera: “De Aanslag is verhalend, toegankelijk en spannend. Leerlingen waarderen het bovengemiddeld hoog, met een ruime zeven. Twee vrouwen is laatst heruitgegeven in de reeks ‘Nederland leest’ en is dus overal beschikbaar – ook in de boekenkast van ouders. En Siegfried gaat over het fascinerende idee dat Hitler een zoon had. Daar krijg je scholieren wel warm voor.”

En hoe zit het met Mulisch’ concurrenten Willem Frederik Hermans en Gerard Reve, met wie hij ‘de grote drie’ vormde? Ook Hermans blijft in het onderwijs overeind. Hij staat twee keer in de leeslijsttop-30, met ‘De donkere kamer van Damokles’ en ‘Het behouden huis’. Reve komt daarentegen helemaal niet op de hitlijst voor; slechts 31 leerlingen lazen zijn bekendste roman ‘De Avonden’. “Dat cultboek is stilistisch zwaar en is niet plotgedreven, wat voor leerlingen onconventioneel is”, verklaart Dera. “En voor Reve’s ironie zijn de meeste 17-jarigen nog niet rijp.”